Overweging 11: Fatale irrelevantie

Zeker is ook, dat van de miljoenen en miljoenen feiten en gebeurtenissen, en al helemaal op wereldschaal en al helemaal door de geschiedenis heen, maar een enkel feit de tand des tijds doorstaat. Alle andere feiten niet. Zij sterven een roemloze dood, als waren zij nooit aan de orde geweest. Dit betekent dat wij die feiten niet (meer) kunnen waarnemen. Niet alleen, omdat wij ruim 400 jaar later leven, maar vooral omdat wij niet weten wat we niet weten. We kunnen desnoods weten dat we niet weten wat er in 1601 gebeurde, maar dan weten we nog niet waar we naar zouden moeten zoeken, naar zouden moeten vragen. Zonder richting kunnen we niet waarnemen. Het antwoord op de vraag wat wij waarnemen is net zo eenvoudig als ingewikkeld. The Monkey Business Illusion is voorwaarde één om feiten in de kijker te spelen: een feit is pas een feit als het ons richtinggevend, verteld is waarneembaar te zijn. Dat is voorwaardelijk om waargenomen te worden. Maar kunnen we ook iets met slechts de beschrijving van een verschijnsel of gebeurtenis? Om een feit levend houden is een minimale duiding de volgende voorwaarde. Lange tijd is dat het allitererende koppeltje ‘krioelende kapersnesten’ geweest. Op z’n minst was dat een heel klein beetje duiding van het feit van Maurits’ aanwezigheid. Het antwoord op de vraag waarom hij daar eigenlijk was. Anno 2015 viel zelfs dat stukje duiding eruit. Dus wil een feit echt overleven, dan moeten mensen permanent werken aan de betekenis, anders raakt (zelfs) een onbetwist feit van tijdstip, plaats, handeling en hoofdrolspelers, letterlijk betekenisloos. Bij een dergelijke verschrompelde duiding is het feit weer terug bij af: het is een feit en verder niets. Dit luidt een periode van fatale irrelevantie in. De Slag bij Nieuwpoort zal als feit geboekstaafd blijven, maar zonder duiding geruisloos uit ons collectieve geheugen verdwijnen.

Feiten en ons begrip daarvan zijn dus ongelooflijk belangrijk. Ze vormen het uitgangspunt voor veel communicatie en meningsvorming. Maar ze zijn ook heel problematisch, want wat is een feit en volgens wie? Vanwege het fundamentele belang en het lastige karakter gaan we vanaf Overweging 10 in op ons feitenbegrip. In 21 principiële overwegingen.

Morgen Principe 1: losse feiten zijn betekenisloos

Klap in